RİZE MERKEZDE ZORUNLU KENTSEL DÖNÜŞÜM KARARI NASIL UYGULANACAK?

Gürcistan'da, geçen yıl meydana gelen 5.1 büyüklüğündeki depremin ardından Doğu Karadeniz'in 4'üncü derece deprem riski bölgesinden 3'üncü derece deprem riski bölgesine çekilmesi sonrası gözler bölgede, özellikle Rize merkezde dolgu alanındaki binalara çevrildi. 

1960'lı yılların ortalarında dönemin belediye başkanı Ekrem Orhon tarafından nerdeyse tek caddeye sıkışmış Rize merkez denize dolgu yapılarak büyütülmeye başlanmıştı. 

350 bin metrekare ile şehir merkezinin yaklaşık 3'te 1'ini oluşturan dolgu alanı üzerinde, ilk etapta 3 kat halinde yapılara izni verilirken sonrasında görev üstlenen Belediye Başkanları dolgu alanına yüksek katlı binalar inşa edilmesine, çarpık bir kentin gelişmesine katkı sağladılar. 

İNŞAAT MÜHENDİSLERİ ODASI TEHLİKEYE DİKKAT ÇEKTİ

Rize İnşaat Mühendisleri Odası'nca yapılan teknik incelemelerde, dolgu bölgesinde deniz suyu seviyesinin altında kalan bina temellerinin, oluşan korozyon nedeniyle zarar gördüğü, bina demirlerinin özelliğini kaybettiği, elle dağılacak seviyeye geldiği ve çapının düştüğü, binaların adeta birbirilerine yaslanarak, ayakta durduğu vurgulandı. 10 veya 15 yıl sonra binaların kendiliğinden bile çökebileceğinin vurgulandığı Odanın raporuna göre güçlendirme çalışmasıyla ayakta kalabilecek birkaç bina dışındaki tüm binaların yıkılması gerektiğine dikkat çekildi.

BİR YIL ÖNCE BAKAN ÖZHASEKİ, ŞİMDİ DE BAKAN MURAT KURUM’UN GÜNDEMİNDE 

70 bin kişinin yaşadığı binaların yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olunduğunun ortaya çıkmasının ardından geçtiğimiz Ocak ayında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nca, alanda kentsel dönüşüm için eylem planı hazırlığına başlandı. Dönemin Çevre ve Şehircilik Bakanı Mehmet Özhaseki, beraberindeki heyetle birlikte geldiği Rize'de, dolgu alanında incelemelerde bulunmuş ilk etapta, 170 dönüm üzerindeki riskli 2 bin 700 konut ve 1500 ticarethanenin yıkımının yapılacağı dolgu alanındaki şehir merkezinin bir bölümünün belirlenecek yeni yaşam alanına taşınacağını beyan etmişti.

Önceki günde mevcut Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum bir çok konuda incelemede bulunmak üzere geldiği Rize’de deniz doldurularak elde edilen alan üzerinde yapılan ve korozyona uğrayıp, temellerinin ağır hasarlı olduğu ortaya çıkan riskli binalarla ilgili açıklamalarda bulundu. Bakan Kurum, “173 bin metrekarelik dolgu alanında korozyon nedeniyle riskli duruma gelen 4 bin 174 bağımsız bölümü içeren kentsel dönüşüm projesine başlıyoruz. Daha az katlı, kentin kültürüne ve mimarisine uygun projeleri etap etap, bunun içinde tespit edeceğimiz rezerv alanlarda rezerv konut üreterek vatandaşlarımızın rızası çerçevesinde bu projeyi gerçekleştirmiş olacağız” dedi.

OLMALI AMA NASIL OLACAK?

Bakan tespit edilecek rezerv alanlara kent merkezinin taşınacağını ifade ediyor ama bu çok kolay olmayacak. Düşünsenize kent merkezinde iş yeriniz var, iş yerinizin olduğu binanın yenilenmesi sürecinde öncelikle işinizi (orada) yapamayacaksınız. Normalde metrekare kaybı olmadan mevcut konutunuzun, işyerinizin yenilenmesi o mıntıkada katsayı artışları ile bina alanını büyüterek maliyeti karşılanmak suretiyle büyük oranda halledilebiliyor. Ama Ekrem Orhon Mahallesinde ve diğer yenilenecek alanlarda az katlı yapılaşma uygulanacağından üretim maliyeti nasıl karşılanacak? 

Dolgu alanındaki kiracı sadece iş yapamama kaybı ile karşılaşacak ama mülk sahipleri bu maliyeti karşılar mi? Karşılayabilir mi? Karşılamalı mi? 

Kamu elinin taşın altına koyarsa kimin hakkını kime yedirmiş, kullanmış olur? Hukuken bu sağlanabilir ama doğru olur mu?
Ve daha bir çok soru sorulabilir ama sanırım kamuya ait binalardan başlamak en kolayı. Nasılsa her koşulda maliyetlerini kurumlar kendi bütçelerinden karşılayacak. Mesela bütçesi hep tartışılan Çaykur’dan başlanabilir. Genel Müdürlük Kompleksi hem çok eskidi, kentin göbeğinde olması da gerekmiyor, üstelik Müftü Mahallesinde yapımı bitmek üzere olan AVM’nin de önü, trafiği kısmen rahatlatılmış (!) olur. 

Çözüm için en kolayı gibi gözüken ama tahribatı çok ağır olan denizi daha öteye iteleyerek değil. Hatta bir ara Gülbahar’da mendirek alanında (yat limanı olarak düşünülmüştü) yapılacağı dillendiren Şehir Hastanesi dahil.
Recep Ali Aksoylu / 29.12.2018 – Çekmeköy —